Zmiany w systemie świadczeń rodzinnych w Niemczech. Co może przynieść Kindergrundsicherung 2025?

Wprowadzenie Kindergrundsicherung zaplanowane na 2025 rok może oznaczać jedną z największych reform w niemieckim systemie wsparcia rodzin od lat. Zmiany te wzbudzają wiele emocji i pytań – jak wpłyną one na rodziny, kto będzie kwalifikował się do nowego świadczenia, oraz jakie kwoty wsparcia zostaną przewidziane. W poniższym artykule przyjrzymy się informacjom, jakie docierają do nas od niemieckich polityków i zastanowimy się, jak Kindergrundsicherung może wpłynąć na przyszłości rodzin w Niemczech.

Koniec Kindergeld w Niemczech?

Dotychczasowe świadczenie Kindergeld od wielu lat stanowiło stały filar wsparcia dla niemieckich rodzin, pomagając w pokryciu podstawowych wydatków na dzieci. Zasady jego przyznawania, oparte głównie na liczbie dzieci i ich wieku, odzwierciedlały potrzebę równego dostępu do wsparcia, niezależnie od poziomu dochodów rodziny. Planowane zmiany mają jednak znacznie szerzej uwzględniać sytuację materialną gospodarstwa domowego, aby móc dostarczyć wyższe kwoty wsparcia najbardziej potrzebującym.

Reforma ma na celu nie tylko zmianę Kindergeld, ale również uproszczenie całego procesu przyznawania wsparcia dla rodzin, co dotychczas bywało skomplikowane i wymagało przechodzenia przez liczne formalności.

Co to jest Kindergrundsicherung?

Kindergrundsicherung, czyli "podstawowe zabezpieczenie dla dzieci", jest planowanym wsparciem finansowym, które od 2025 roku miałoby zastąpić dotychczas funkcjonujący zasiłek rodzinny. Głównym celem Kindergrundsicherung jest zagwarantowanie wszystkim dzieciom w Niemczech minimalnych warunków do życia, edukacji i rozwoju, niezależnie od sytuacji materialnej rodziny.

Nowe świadczenie ma przyczyniać się do zniwelowania ubóstwa wśród dzieci i stworzenia równej szansy na rozwój. Fundusze przyznawane w ramach Kindergrundsicherung mają obejmować dwie główne części: podstawowe wsparcie oraz dodatkową pomoc uzależnioną od dochodu rodziny. Taki model ma z jednej strony pomóc wszystkim dzieciom, z drugiej – skoncentrować dodatkowe środki tam, gdzie sytuacja finansowa jest trudna.

Dokładny projekt Kindergrundsicherung wciąż jest intensywnie omawiany w ramach koalicji. Chociaż rząd federalny planuje wdrożenie systemu od stycznia 2025 roku, Federalna Agencja Pracy (Bundesagentur für Arbeit) zaznaczyła, że najwcześniejszy możliwy termin uruchomienia to lipiec 2025 roku, i to w formie stopniowego wprowadzania.

Ile ma wynosić Kindergrundsicherung 2025?

Planowany nowy zasiłek na dzieci w Niemczech, Kindergrundsicherung, miałby składać się z dwóch głównych elementów. Pierwszym jest podstawa, czyli dotychczasowy zasiłek rodzinny Kindergeld, wynoszący przynajmniej 250 euro miesięcznie. Aktualnie do budżetu Niemiec na 2025 rok wpisano podwyżkę Kindergeld do 255 euro, co oznacza wzrost o 5 euro w porównaniu z poprzednią kwotą.

Drugim składnikiem jest kwota dodatkowa, której wysokość zależeć będzie od wieku dziecka, jego indywidualnych potrzeb oraz dochodów rodziców. Całkowite wsparcie finansowe dla rodziców ma wynieść maksymalnie 636 euro dla starszych dzieci i 530 euro dla młodszych, a wysokość świadczenia będzie rosnąć w miarę niższych dochodów rodziny.

Jak widać, Kindergrundsicherung nie zastępuje Kindergeld, a raczej integruje je jako jego część. Reforma przewiduje regularne podwyżki kwoty bazowej co dwa lata, co oznacza bardziej uregulowane tempo wzrostu wsparcia finansowego niż dotychczas, kiedy zmiany te następowały w różnym odstępie czasu – czasem co rok, czasem co półtora lub dwa lata.

Kindergrundsicherung a Kindergeld – jakich spodziewać się różnic?

Kindergeld było przyznawane jednolicie dla wszystkich rodzin, niezależnie od ich dochodu, co było postrzegane jako sprawiedliwe, ale również jako niewystarczająco dostosowane do rzeczywistej sytuacji materialnej poszczególnych gospodarstw domowych. Kindergrundsicherung wprowadzić ma nowy model, gdzie wysokość wsparcia jest zależna od dochodu rodziny. To podejście ma zapewnić bardziej celowane wsparcie, przyczyniając się do wyrównania różnic społecznych. Nie są jednak na razie znane dokładne czynniki wpływające na wysokość świadczenia – będzie ono z pewnością powiązane z dochodami, czyli tym wyższe rodzinne, im niższe dochody.

Dzięki Kindergrundsicherung, rodziny o niższych dochodach będą mogły otrzymać wyższe kwoty, podczas gdy rodziny o wyższych dochodach wciąż mogą liczyć na wsparcie podstawowe. Nowy system ma również zminimalizować lukę, która dotychczas mogła występować między rodzinami kwalifikującymi się do różnych form wsparcia socjalnego.

Kindergrundsicherung a 800 plus – czy będzie można pobierać te świadczenia jednocześnie?

Od 2024 roku w Polsce świadczenie 500+ zostało zastąpione przez 800+, które jest świadczeniem gwarantowanym. Podobnie jak w przypadku Kindergeld, kraj, w którym pracuje rodzic (np. Niemcy), będzie odpowiedzialny za wypłatę Kindergrundsicherung. Niemcy będą miały pierwszeństwo w wypłacie tego świadczenia, jeśli rodzic pracuje na terenie Niemiec, nawet jeśli dziecko mieszka w Polsce i otrzymuje świadczenie 800+.

Zasady koordynacji świadczeń wypłacanych rodzicom w Unii Europejskiej nie zmienią się, dlatego tak jak można było pobierać 500 plus i Kindergeld, tak w dalszym ciągu rodzicom będą przysługiwać oba zasiłki. Pozostaje kwestia kwot – jeżeli świadczenie niemieckie wzrośnie, będzie miało to wpływ na kwoty pobieranych świadczeń i ewentualny dodatek dyferencyjny.

Dla kogo Kindergrundsicherung?

Kindergrundsicherung będzie przysługiwać wszystkim dzieciom, które mieszkają na stałe na terenie Niemiec, niezależnie od ich narodowości. To oznacza, że program obejmie również dzieci imigrantów – w praktyce każdy rodzic mieszkający i pracujący legalnie w Niemczech będzie mógł złożyć wniosek o Kindergrundsicherung na swoje dziecko, jeżeli spełnione są określone kryteria dochodowe.

Nastąpić mają jednak pewne zmiany – Kindergrundsicherung będzie dostępne dla dzieci i młodzieży aż do 27. roku życia w przypadku studentów. Dorosłe dzieci zarejestrowane w urzędzie pracy będą mogły korzystać ze świadczenia do 25. roku życia.

Wnioskodawcą świadczenia będzie jeden z rodziców, który spełnia warunek posiadania dziecka lub dzieci, by móc ubiegać się o zasiłek rodzinny w Niemczech. Nie wiadomo jeszcze, czy świadczenie będzie dostępne w przypadku, gdy jedno z rodziców z dziećmi mieszka poza granicami Niemiec, można jednak założyć, że obowiązywać będą aktualne przepisy.

Nowy system ma również na celu ograniczenie biurokracji – rodzice nie będą musieli składać wielu dokumentów, ponieważ dane na temat dochodu będą automatycznie weryfikowane przez systemy administracyjne. Dzięki temu Kindergrundsicherung ma być przyznawane szybciej i bardziej przejrzyście, co ma zachęcić większą liczbę rodzin do ubiegania się o wsparcie.

Kto ma odpowiadać za wypłatę Kindergrundsicherung?

Kindergrundsicherung miałby być obsługiwany przez Federalną Agencję Pracy (Bundesagentur für Arbeit), która odpowiadać będzie za wypłatę świadczeń. To spora zmiana, ponieważ za świadczenia rodzinne odpowiedzialne były kasy rodzinne (Familienkasse).

Dlatego powstać ma nowy system elektroniczny oraz serwis internetowy, umożliwiający składanie wniosków online. Rządzący w Niemczech zapowiadają, że proces ten ma być bardziej przyjazny i cyfrowy, aby ułatwić dostęp do świadczeń większej ilości osób. Wnioski będzie można również składać bezpośrednio w urzędach, a część z nich nadal będzie rozpatrywana przez Kasy Świadczeń Rodzinnych.

Co może przynieść przyszłość dla rodzin w Niemczech?

Po co właściwie są te zmiany i jak wpłynie to na przeciętną rodzinę mieszkającą w Niemczech? Głównym założeniem Kindergrundsicherung ma być uproszczenie i ułatwienie dostępu do świadczeń. Nowe rozwiązanie integruje różnorodne formy pomocy w jeden, spójny program, co oznacza, że rodziny nie będą musiały składać wielu wniosków ani przechodzić przez skomplikowane procesy administracyjne. Zamiast tego otrzymają skonsolidowane wsparcie, dostępne poprzez jedno zgłoszenie, co zmniejszy biurokratyczne obciążenie.

Automatyzacja procesu przyznawania świadczeń to kolejna znacząca zaleta. Nowy system ma być oparty na danych zebranych przez urzędy, co pozwoli na automatyczne przyznawanie wsparcia, bez konieczności składania dodatkowych dokumentów. Dzięki temu cały proces stanie się sprawniejszy i bardziej efektywny, szczególnie dla rodzin, które wcześniej mogły mieć trudności z uzyskaniem pomocy z powodu skomplikowanych formalności.

Kindergrundsicherung ma także na celu lepsze wsparcie rodzin o niskich dochodach poprzez dostosowanie wysokości świadczenia do ich sytuacji finansowej. Rodziny o mniejszych dochodach będą mogły liczyć na większą pomoc, co ma znacząco przyczynić się do redukcji ubóstwa wśród dzieci i zapewnienia im lepszego startu życiowego.

Czy Kindergrundsicherung zacznie obowiązywać już w 2025 roku?

Na ten moment do niemieckiego budżetu na rok 2025 została wpisana jedynie podwyżka zasiłku Kindergeld do kwoty 255 euro, czyli o 5 euro więcej niż dotychczas. Zwiększona ma być także kwota ulg podatkowych na dzieci, która wzrośnie o 228 euro, osiągając poziom 9540 euro. Nie mamy jednak na razie żadnych informacji o uwzględnieniu Kindergrundsicherung w budżecie, który Bundestag zatwierdzi w listopadzie lub grudniu 2024 roku.

Może to wskazywać, że huczne zapowiedzi rządzących były przedwczesne i od 1 stycznia 2025 w dalszym ciągu obowiązywać będzie Kindergeld w niezmienionej formie. Warto jednak przygotować się na nadchodzące zmiany, które wydają się być przesądzone, gdyż niemiecka koalicja rządząca sprawia wrażenie przekonanej o do słuszności takiego rozwiązania. Kindergrundsicherung najprawdopodobniej zacznie obowiązywać prędzej czy później, dlatego należy śledzić pojawiające się informacje i poznać szczegóły dotyczące nowego systemy świadczeń rodzinnych w Niemczech.